Nöbetçi Eczaneler
Varis nedir?
Varis, daha çok bacaklarda görülen genişlemiş morumsu damarlar olarak ortaya çıkmaktadır. Tek başına damarlar olabileceği gibi, aslında çoğu zaman toplardamar sisteminin yetersizliğinin (venöz yetersizlik) bir belirtisidir.
Varis 3 şekilde sınıflandırılabilir. Bunlar; bacaklarda sadece yüzeyde estetik görünüm anlamında rahatsızlık veren örümcek görünümlü kılcal damarlar (telenjiektaziler), venöz yetmezliğin yani toplardamar yetmezliğinin önemli bir belirtisi olan daha geniş, kabarık damarlar (pakeler) ve bunların her ikisinin bir arada bulunduğu daha da şiddetli vakalardır.
Varisin belirtileri nelerdir?
Varis belirtilerinde daha çok görsel belirtiler ön plandadır. Bacaklarda daha önce dikkat çekmeyen, sonradan beliren mor ve kabarık ince veya kalın damarlanmalar en yaygın belirtilerdir. Diğer belirtileri şu şekilde sıralanabilir:
Gün sonuna doğru artan bacaklarda rahatsızlık, ağırlık ve dolgunluk hissi, nadiren de ağrılar olabilir.
Bacaklarda şişlik, özellikle bileklerde başlayıp gün sonuna doğru yukarı da ilerleyebilir.
Yine ayak bileklerinde pigmentasyon denilen kalıcı mor renk değişiklikleri olabilir.
Daha ileri varislerde bacaklarda yaralar oluşabilir.
Damarlarda ani kanamalar da olabilir.
Varisin tedavisi nasıldır?
Varis tedavisinde amaç, yaşam kalitesini artırmaktır. Hastalık genellikle iyi huylu seyir gösterip hastaların çoğunda ameliyat gerektirmez. Hastanın şikayetleri ile varisin gerçekten bağlantılı olduğunu belirlemek çok önemlidir. Çoğu zaman bacak ağrıları olan tüm hastaların bacaklarında varisler de görüldüğünde ağrıların sebebi olduğu düşünülerek varis tedavisi yönünde ilerlendiğini görülmektedir. Varis ancak ileri seviyelerde belirgin ağrılara sebep olur. Genellikle bu ağrılar nörolojik veya ortopedik problemler ile bağlantılı olabilmektedir.
Ciltte sadece örümcek şeklinde varisler (telenjiektaziler) var ve Doppler’de iç kısımda ana damarlarda ciddi bir kaçak yok ise bu sadece estetik bir sorundur. Bu damarlara deri üzerinden lazer uygulamaları yapılabilir.
Daha geniş olanlarda köpük skleroterapi uygulaması yapılabilir. Yine poliklinik ortamında yapılan bu uygulamada ince damarları içeriden tahriş edecek şekilde bir ilaç uygulaması çok ince iğneler ile yapılır. Bu damarlar zaman içinde pıhtılaşarak zamanla vücut tarafından ortadan kaldırılır. Ortalama 2 ay gibi bir sürede varisli alanların çoğu ortadan kalkmış olur.
Daha ileri boyuttaki varislerde de safen ven denilen damarların ortadan kaldırılması gerekir. Klasik yöntem damarın hastalıklı bölümünün çıkarılıp alınması (stripping) yöntemidir. Diğer yöntem ise bu damarın yerinde bırakılarak damar içerisinden yapılan müdahale ile yakılarak pıhtılaştırılması veya kapatılmasıdır. Endovenöz yöntemler denen bu yöntemlerde lazer, radyofrekans ve bazen de damar içi tutkal uygulamaları tercih edilebilir. Hangi yöntemin hasta için uygun olduğuna hekim, muayene ve Doppler USG bulgularına göre hasta bazında karar vermektedir. Damarlardaki yetersizliğin yeri, derecesi ve damar çapları tedavi seçeneklerinin belirlenmesinde çok önemlidir.
İleri derecede varislerde bacakta ödem de olabilir. Bu durumda bazı ilaçlar kullanılabilir. Damarların kan basıncına karşı daha sıkı durmasını sağlayan vazotonik ilaçlar kullanılabilir. Bu ilaçlar ağrı ve ağırlık hissine faydalı olacağı gibi ödemi de azaltacaklardır.
Varis çorapları halen tedavide önemlidir. İç damarlarda yetersizlik olduğunda kanın yukarıya çıkışı zorlandığından aşağıdan yukarıya doğru kanı yönlendirecek şekilde özel örülmüş bu çoraplar dolaşıma destek sağlayacak ve damar üzerinde devam eden yüksek basıncı engelleyerek hastalığın daha da ileri seviyelere çıkmasını engelleyecektir. Varis çorapları hastalığı ortadan kaldırmaz sadece ileri gitmesini yavaşlatır veya engeller. Dolayısıyla çoraba uyum önemlidir. Diğer taraftan sıkı çoraplar olduğundan giyilmesi her zaman çok kolay değildir ve bu nedenle hastalar sıklıkla bu tedaviye devam etmek konusunda isteksiz olurlar. Bu nedenle varis çok ileri seviyelere gelmeden, halen müdahale şansı var iken yapılacak müdahaleler sizi ömür boyu çorap kullanımından da koruyabilir.
Atkestanesi, kırmızı üzüm ekstresi gibi ürünler de doktor tarafından uygun görülürse varis için kullanılabilir. Bunlar da daha çok hastalık belirtilerini rahatlatmakta faydalı olabilmekte ancak esas damar yetersizliğini çözümünde kullanılmamaktadır.