Şeker Hastalarının Kurtarıcısı: Metformin

Tıbbın vazgeçilmez parçası olan ilaçlardan son yıllarda giderek daha hızlı gündeme gelen şeker hastalığında kullanılan metformin hakkında bilmediklerinizi Prof. Dr. Yavuz Yörükoğlu sizlerle paylaştı.

Yaşam tarzı değişiklikleriyle tedavi edilebilecek birtakım hastalıklarda sürekli ilaç kullanımına karşı olduğunu belirten Prof. Dr. Yavuz Yörükoğlu, gerçek tedavinin kişiyi ilaca ihtiyacı olmayacak duruma getirdiğinin altını çizdi.

Ana maddesi metformin olan ilaçlar, insülin direnci ve şeker hastalığında ilk başvurulan ilaç grubu olmakla öne çıkıyor. Metformin şeker hastalığının tedavisinde yaklaşık yüz yıldır kullanılmakta. Elli yıl önce de FDA onayı alan bu ilaç şekeri düşürmekte son derece etkili, emniyetli, yan etkileri az ve nispeten ucuz.

Piyasada değişik isimler altında satılan metforminin kan şekerini düşürme etkisi başlıca üç mekanizmayla gerçekleşmekte. Karaciğerde glikoz yapımını bloke eder. Şekerin bağırsaklardaki emilimini azaltır. Hücrelerin insüline olan duyarlılığını arttırır. Metformin, diğer şeker ilaçları gibi pankreastan insülin salgılanmasını arttırmaz.

Son yıllarda dünya genelinde obezite, insülin direnci ve şeker hastalığındaki olağanüstü artışa paralel olarak metformin kullanımında da önemli bir artış gözlendi. Metformin, son yıllarda fark edilen değişik özellikleri nedeniyle yeniden ilgi odağı oldu. Yapılan bilimsel çalışmalar, bu ilacın şeker düşürmekteki etkilerinin dışında birçok değişik etkilerinin de olduğunu gösteriyor.

Metforminin Faydaları Neler?

Metforminin yaşlanmayı geciktirici (anti-aging) özelliğinin de bulunduğunu belirten Prof. Dr. Yörükoğlu, “Hücre mitokondrilerinde enerji metabolizmasını düzenler, hücrelerde yağ yapımını engeller ve obeziteye karşı korur. Bağırsaklarda faydalı probiyotik bakteri dengesi oluşturur. Enflamasyonu, iştahı baskılar. Bu özellikleriyle sağlıklı ömür beklentisini arttırır. Hücrelerde otofajiyi arttırır. Kalp damar hastalıklarına ve bazı kanserlere karşı koruma sağlar. Alzheimer gibi nöro dejeneratif hastalıklara karşı koruma sağlar. Son yıllarda da COVİD enfeksiyonu bulgularının hafiflettiği ve hastalık süresini kısalttığı gözlemlenmiştir.” ifadelerine yer verdi.

İnsan Vücuduna Etkileri Ne?

Metforminin şeker metabolizması üzerine olan etkilerinin dışında üç değişik mekanizma ile insan sağlığı üzerinde önemli etkileri mevcut. Metforminin en önemli etkisi hücresel düzeyde enerji metabolizmasını düzenleyen “AMPK” enzimi aktivitesini arttırmasıdır. Bu yolla hücrelerin metabolik olarak en verimli şekilde çalışmasını sağlıyor. Enflamasyonu, oksidatif stresi ve DNA hasarına engel olarak hücre sağlığını koruyarak büyük önem taşır.

Metforminin önemli etkilerinden bir tanesi de pankreastan insülin salgısını arttırmaması. Kanda şeker ve insülin düzeylerinin artmamasının, otofajinin önünü açan en önemli mekanizma olduğunu dile getiren Prof. Dr. Yörükoğlu, “İnsülinin istenmeyen birtakım yan etkileri de olabiliyor. Hücresel yağlanmayı arttırması gibi. Dolayısıyla metformin, kan şeker düzeyini düşürürken insülin düzeyini arttırmıyor. Belki en önemli etkilerinden bir tanesi hücrelerimizde otofajiyi hızlandırmasıdır. Otofaji, hücresel yenilenmenin en önemli unsurlarından bir tanesidir. Otofajiyi baskıladığını bildiğimiz iki unsurdan bir tanesi insülin, diğeri de kandaki IGFAN hormonu fazlalığıdır. İşte metformin bu iki maddenin de seviyelerini düşürerek otofajinin önünü açmaktadır.” şeklinde konuştu.

Otofaji sayesinde hücreler genç ve sağlıklı kalmakta, kronik hastalıklara karşı korunmakta. Metforminin en önemli etkilerinden bir tanesi olan anti-aging etkisi bu mekanizmayla gerçekleşmekte.

Tehlikeli Kan Şekeri Düşmelerine Sebep Olabilir!

Sonuç olarak tüm bilimsel çalışmalar ve kuruluşlar metforminin çok yönlü harika bir ilaç olduğu konusunda hemfikir olsalar da her ilaçta olduğu gibi metforminin de bulantı, kusma, karın ağrısı, ishal, alerjik reaksiyonlar gibi nadir de görünse yan etkileri bulunmakta. Kan şekeri düşme eğiliminde olan kişilerde tehlikeli kan şekeri düşmeleri de görülebiliyor.

Her ilaçta olduğu gibi bu ilaca da başlamadan önce mutlaka bir hekime başvurulmalı. Genel olarak metformin kullanma endikasyonu olan; insülin direnci olan kişiler, şeker hastaları, inatçı kilosu olan kişiler ve anti-aging amacıyla elli yaş üzeri kişiler metforminden fayda görebilir. (BSHA – Bilim ve Sağlık Haber Ajansı)